Pterosauria: E le o aʻu o se “tainosaurus lele”
I lo tatou malamalama, o tainasoa o alii sili ia o le lalolagi i aso anamua. Tatou te manatu o manu tutusa i lena taimi ua vaevaeina uma i le vaega o tainasoa. O lea la, na avea ai le Pterosauria ma “tainasoa lele”. O le mea moni, e le o ni tainasoa le Pterosauria!
O tainasoa e faasino i nisi o manu fetolofi i le laueleele e mafai ona savali sa'o, e le aofia ai pterosaurs. O Pterosauria ua na o manu fetolofi felelei, faatasi ai ma tainasoa e lua e aofia i le vaega o le evolusione o Ornithodira. O lona uiga, o le pterosauria ma tainasoa e pei o ni "tausoga". O ni aiga vavalalata i la'ua, ma o ni itu e lua o le evolusione na ola i le vaitaimi e tasi, ma o lo la'ua tuaa lata mai e ta'ua o Ornithischiosaurus.

Atina'eina o apa'au
Sa pulea le laueleele e tainasoa, ma sa pulea le lagi e pterosaurs. O se aiga i latou, aisea ua i ai le tasi i le lagi ae o le isi o loo i le eleele?
I le itu i sisifo o le Itumalo o Liaoning i Saina, na maua ai se fuamoa o le pterosauria lea na gagau ae leai ni faailoga o le gau. Na matauina ua lelei le tuputupu aʻe o apaʻau o pepe i totonu, o lona uiga e mafai e le pterosauria ona lele vave pe a uma ona fanau mai.
Ua faʻaalia i suʻesuʻega a le toʻatele o tagata atamamai, o le pterosauria muamua na tupuga mai ni manu felelei laiti, e fiafia i iniseti, ma vae uumi e pei o Scleromochlus, lea e iai ni paʻu i o latou vae i tua, e oo atu i le tino poʻo le siʻusiʻu. Atonu ona o le manaʻoga mo le ola ma le faʻaleagaina o manu, na faʻateleina ai le paʻu o latou paʻu ma faasolosolo malie ona atiaʻe i se foliga e tutusa ma apaʻau. O lea e mafai ai foʻi ona latou tuleia i luga ma faasolosolo malie ona atiaʻe i ni manu fetolofi lele.
O mea na maua mai i toega o manu, o loo faaalia ai i le taimi muamua e le gata ina laiti nei manu laiti, ae sa le iloa foi le fausaga o ponaivi i apaau. Ae sa faasolosolo malie lava ona latou alualu i luma agai i le lagi, ma o apaau tetele, o Pterosauria e felelei ma siʻusiʻu pupuu, sa faasolosolo malie lava ona suia ai “manu iti”, ma iu ai ina avea ma manu e pulea le ea.

I le 2001, na maua ai se fa'amaumauga o le pterosauria i Siamani. O apa'au o le fa'amaumauga na fa'asaoina se vaega. Na fa'avevela e saienitisi i le malamalama ultraviolet ma iloa ai o ona apa'au o se pa'u e iai alatoto, maso ma alava uumi. E mafai e alava ona lagolagoina apa'au, ma e mafai ona toso fa'amau le pa'u, pe gaugau e pei o se ili. Ma i le 2018, e lua fa'amaumauga o le pterosauria na maua i Saina na fa'aalia ai o lo'o i ai fo'i o latou fulufulu anamua, ae e le pei o fulufulu o manu felelei, o latou fulufulu e laiti ma sili atu ona fulufulua lea e mafai ona fa'aaogaina e fa'atumauina ai le vevela o le tino.

Faigata ona lele
Ua e iloa? I totonu o mea na maua, o le lautele o apaʻau o pterosauria tetele e mafai ona faʻalauteleina i le 10 mita. O le mea lea, e talitonu nisi tagata atamamai e tusa lava pe lua o latou apaʻau, o nisi pterosauria tetele e le mafai ona lele mo se taimi umi ma mamao e pei o manu felelei, ma o nisi tagata e manatu atonu latou te le lele lava! Aua e mamafa tele!
Peita'i, o le auala na lele ai le pterosauria e le'i mautinoa lava. O nisi saienitisi fo'i e manatu atonu e le'i fa'aogaina e le pterosauria le faase'e e pei o manu felelei, ae na tuputupu a'e tuto'atasi o latou apa'au, ma fausia ai se fausaga tulaga ese e fa'aleleia ai le ea. E ui lava ina mana'omia e le pterosauria tetele ni vae malolosi e alu ese ai mai le eleele, ae o ponaivi mafiafia na mafua ai ona mamafa tele. E le'i pine ae latou iloa se auala! O ponaivi apa'au o le pterosauria na tuputupu a'e i ni paipa gaogao ma ni puipui manifinifi, lea na mafai ai ona latou "fa'aitiitia le mamafa" ma le manuia, ma avea ai ma sili atu ona fetu'una'i ma mama, ma mafai ai ona lele faigofie.

Fai mai isi e le gata ina mafai e le pterosauria ona lele, ae na felelei ifo foi e pei o aeto e 'ai i'a mai luga o le sami, vaituloto, ma vaitafe. O le lele na mafai ai e le pterosauria ona malaga mamao, sola ese mai manu fe'ai ma atiina ae ni nofoaga fou.
Upega Tafa'ilagi Aloaia a Kawah Dinosaur:www.kawahdinosaur.com
Taimi na lafoina ai: 18-Nov-2019